ÖZELLİKLERİ

Hastalık etmeni [Mycogone perniciosa (Magnus) Delacroix.] iki tip spor oluştur­maktadır. Verticİ/lum'da olduğu gibi üçlü dallanma gösteren konidioforlarda tek hücreli şeffaf konidiosporlar oluşur. İkili dallanma gösteren konidioforlarda ise, uçtaki hücresi koyu renkli, dikenli ve daha büyük, dip hücresi daha küçük ve saydam olan iki hücreli konidiosporlar oluşmaktadır.

Etmen toprakta spor ya da miselyum halinde bulunur. İşletmeye bulaştığında havada sporları bulunabilir. Fungus düşük pH derecelerine daha dayanıklıdır. Yüksek pH derecelerinde daha güç gelişir.
 

BELİRTİLERİ

Hastalığın ilk belirtileri, mantar şapkasından ziyade küçük bir karnabahara benzeyen, bozuk biçimli mantar kitlelerinin oluşmasıdır. Yüksek nem koşullarında bunların üzerinde kahverengi sıvı damlacıkları oluşur. Damlacıkların içi saprofıtik bakterilerle doludur. Böylece ıslak bir yumuşak çürüklük görüntüsü oluşur ve rahatsız edici hoş olmayan bir koku yayılır. Etmen, hem örtü toprağı içinde hem de üstünde gelişebilir. Toprak içinde oluşan biçimsiz şapkaların çevresinde önceleri beyaz sonraları açık kahverengiye dönen pamuksu bir misel yumağı oluşur. Biçimsiz şapka oluşumu belirtisinden başka örtü toprağı üzerinde fungusun beyaz kabarık miselyal gelişmeleri dikkati çeker.

Hastalıklı kısımlarda birinci ürün dalgası normalden daha erken gelir. İşletmelerde en çok rastlanan ve büyük ürün kayıplarına yol açan bir hastalıktır. Enfeksiyon oluştuğunda yastıklar üzerinde sağlıklı mantar kalmaz.

KÜLTÜREL MÜCADELE YÖNTEMİ

- Usulüne göre pastörize edilerek (60°C"de 5-6 saat) mikroorganizmalardan arındırılmış örtü toprağı kullanılmalıdır.

- Üretim yerlerine giren ve çıkan hava uygun spor filtreleri ile filtre edilmelidir.

- Kapı girişlerine %2'lik formaldehit solüsyonu ile ıslatılmış sentetik köpük hasır, sünger veya çuvallar konulmalıdır.

- Çalışma koridorları ve odalar her gün temizlenmeli %2'lik formaldehit ile düzenli olarak dezenfekte edilmelidir.

- Üretim alanları fare, sinek ve kırmızı örümcek gibi zararlılara karşı korunmalıdır.

- Misel ekimi ve toplamada kullanılan makine ve diğer aletler bir odadan diğerine geçişte %21lik formaldehit ile dezenfekte edilmelidir.

- Üretim alanlarındaki bakım ve hasat işlerinde çalışanların elleri ve giysilerinin temiz olmasına özen gösterilmelidir.

- Üretim yerlerine yeni bulaşmaları önlemek için ahşap aksam sodyum-pentachlorophenolate ile muamele edilmelidir.

- Üretim devreleri arasında yataklar temizlenmelidir.

- Her sulamadan sonra mantar yüzeylerinin ıslak kalmaması için düzenli havalandırma yapılmalıdır.

- Oda sıcaklığı üretim döneminde 18°C*nin üzerine çıkmamalıdır.

- Üretim dönemi boyunca ve sonunda kompost, toprak, artık mantar parçaları gibi kalıntılar torbalara konularak işletmeden uzaklaştırılmalıdır.

- Yetiştirme dönemi sonlarında üretim odaları içindekilerle birlikte 12 saat süre ile 70°C de tutulmalıdır.

TARIMSAL İLAÇLARLA MÜCADELESİ

İlaçlanacak örtü toprağı, formaldehitle dezenfekte edilmiş beton bir zemin üzerine yığılır. Yeterli büyüklükte beton bir zemin yoksa dezenfekte edilmiş naylon örtü üzerinde ilaçlama yapılabilir. İlaçlama, bir ton örtü toprağına 15 İt ilaçlı su olacak şekilde yapılır. Yığın en az 3 kez aktarılarak ilacın toprağa homojen olarak karışması sağlanmalıdır. İlaçlanan toprak hemen kullanılmayacaksa ağzı kapalı torbalarda muhafaza edilmelidir.

TARIM İLAÇLARI VE İLAÇLAMA ZAMANI

Örtü toprağı, örtme işleminden önce toprak orijinli bulaşmalara karşı koruyucu olarak ilaçlanır.